၂၀ ရာစု ခေတ်ပြိုင်သမိုင်းမှတ်တိုင်များ : အခန်း(၁) ပထမဆယ်စုနှစ် (၁၉၀၀ - ၁၉၁၀)

• 1900 ခုနှစ် တရုတ်ပြည်တွင် ပြင်းထန်သော နယ်ချဲ့ဆန့်ကျင်ရေး၊ ပြည်ပဆန့်ကျင်ရေးနှင့် ခရစ်ယာန်ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုများဖြစ်သည့် လက်ဝှေ့သမား ပုန်ကန်မှု (Boxer Rebellion) စတင်ခဲ့သည်။

• 1900 ခုနှစ်တွင် အရှေ့တောင်အာရှဒေသအများစုသည် နှစ်ဆယ်ရာစု၏ပထမတစ်ဝက်တွင် ကိုလိုနီအဖြစ်သိမ်းပိုက်ခံထားရသည်။ ဗီယက်နမ်၊ ကမ္ဘောဒီးယားနှင့် လာအိုတို့က ပြင်သစ်လက်အောက်တွင် အင်ဒိုချိုင်းနားဟုခေါ်ဆိုကာ မြို့တော်မှာ ၁၈၈၇ ခုနှစ်မှ ၁၉၀၂ ခုနှစ်အထိ ဆိုင်ဂုံဖြစ်ပြီး  ၁၉၀၂ ခုနှစ်မှ ၁၉၄၅ ခုနှစ်အထိ ဟနွိုင်းဖြစ်သည်။ မလေးရှားနှင့် မြန်မာကို ဗြိတိသျှတို့က ဗမာပြည်တွင် ဗြိတိသျှတို့က အစိတ်အပိုင်းအမျိုးမျိုးကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားအား ဒတ်ခ်ျတို့သိမ်းပိုက်ထားပြီး ဖိလစ်ပိုင်ကိုအမေရိကန်က သိမ်းပိုက်ထားသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ (Siam) သည် ချူလာလောင်ကွန်းဘုရင်၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ဘုရင်စနစ်ဖြစ်သော်လည်း ဘုရင်ချူလာလောင်ကွန်း၏ ဗဟိုချုပ်ကိုင်ရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကြောင့် ပြင်သစ်နှင့် ဗြိတိသျှတို့သည် ၎င်းတို့၏ ကိုလိုနီနယ်မြေများကြား ပဋိပက္ခများကို ရှောင်ရှားရန် ဘက်မလိုက်သော နယ်မြေအဖြစ် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကာ အရှေ့တောင်အာရှတွင် တစ်နိုင်ငံတည်းသော လွတ်လပ်ရေးရခဲ့သည့် နိုင်ငံဖြစ်ခဲ့သည်။ 

•  1901 ခုနှစ်တွင် ဗြိတိန်ဘုရင်မကြီး ဗစ်တိုးရီးယား (၈၁ နှစ်)သည် ဇန်နဝါရီ ၂၂ ရက်တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့ပြီး သားတော် Edward VII မှ ထီးနန်းဆက်ခံခဲ့သည်။ 

• 1901 ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၆ ရက်နေ့တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ သမ္မတ William McKinley သည် မင်းမဲ့ဝါဒီ Leon Czolgosz ၏လက်ချက်ဖြင့် လုပ်ကြံခံခဲ့ရသည်။ 

•  1902 ခုနှစ်တွင် ထိုင်း (Siam) သည် ထိုင်းတောင်ပိုင်းရှိ နှင့် မလေးမွတ်ဆလင် စူလတန်ပိုင် Kingdom of Pattani မှ ယာလာ၊ ပတ္တနီနှင့် နရသီဝပ်နယ်မြေတို့အား ထိုင်းနိုင်ငံပိုင်အဖြစ်သွပ်သွင်းခဲ့သည်။ 

• 1903 ခုနှစ်တွင် Wright ညီအစ်ကိုများသည် မြောက်ကာရိုလိုင်းနားပြည်နယ် Kitty Hawk အနီးတွင် ပထမဆုံးသော စွမ်းအားသုံး လေယာဉ်ပျံကို အောင်မြင်စွာ ပျံသန်းနိုင်ခဲ့သည်။ 

• 1904 ခုနှစ်တွင် ၂၀ ရာစု၏ ပထမဆုံး အဓိက ပဋိပက္ခဖြစ်သည့် ရုရှား-ဂျပန်စစ်ပွဲ သည် ၁၉၀၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၈ ရက်တွင်စတင်ခဲ့ပြီး စတင်ကာ ၁၉၀၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၅ ရက်တွင် အဆုံးသတ်ခဲ့ကာ ဂျပန်တို့ အောင်ပွဲခံခဲ့သည်။ 

• 1905 ခုနှစ်တွင် ရုရှားတော်လှန်ရေးစတင်ခဲ့ပြီး ဆိုဗီယက်ယူနီယံကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ 

• 1905 ခုနှစ်တွင် ဒေါက်တာ Sun Yat-Sen သည် တရုတ် ပြည်ထောင်စုကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ 

•  1905 ခုနှစ်တွင် ဗမာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ဗုဒ္ဓဘာသာအသင်းကြီးကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေး လှုပ်ရှားမှုတွင် အဓိက အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ 

• 1906 ခုနှစ် ဧပြီ ၁၈ ရက်တွင် ဆန်ဖရန်စစ္စကိုငလျင်ကြီး လှုပ်ခတ်ခဲ့ပြီး သမိုင်းတစ်လျှောက် အဖျက်အဆီးအခံရဆုံးငလျင်များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး လူထောင်ပေါင်းများစွာ သေဆုံးကာ ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပျက်စီးစေခဲ့သည်။ 

• 1906 ခုနှစ်တွင် လူငယ်ဗုဒ္ဓဘာသာအသင်း YMBA ကို မြန်မာနိုင်ငံတွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဗမာ့လွတ်လပ်ရေး လှုပ်ရှားမှုတွင် အခြားသော အရေးပါသော အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သည်။ 

• 1907 ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှကိုလိုနီအစိုးရသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပထမဆုံးသော တက္ကသိုလ်ဖြစ်သည့် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ 

• 1908 ခုနှစ်တွင် Tunguska Event သည် Siberia တွင်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး၎င်းသည်ကမ္ဘာ့သမိုင်းတွင်မှတ်တမ်းတင်ထားသောအကြီးဆုံးဖြစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ 

• 1908 ခုနှစ်တွင် ပထမဆုံး Ford Model T မော်တော်ကားကို 1908 ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ 27 ရက်နေ့တွင် ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး မော်တော်ကားလုပ်ငန်းကို တော်လှန်ခဲ့သည်။ 

• 1909 ခုနှစ်တွင် Anglo-Siamese Treaty သည် Siam ၏ကုန်းမြေနယ်နိမိတ်များကိုဖော်ပြခဲ့သည်။ 

• 1910 ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ပထမဆုံး အဖေများနေ့ကို ကျင်းပခဲ့သည်။

ရည်ညွှန်း: History Central/Wikipedia

20th Century Contemporary Milestones: Chapter (1) First Decade (1900 - 1910) 

• In 1900, the Boxer Rebellion began in China, which was a violent anti-imperial, anti-foreign and anti-Christian uprising movement. 
• In 1900, Most of Southeast Asia continues to be colonized during the first half of the twentieth century. Vietnam, Cambodia, and Laos by the French called Indochina, the capital of French Indochina was Saigon from 1887 to 1902, and then Hanoi from 1902 to 1945. Malaysia and Myanmar (Burma) by the British, In Burma, the British annexed various portions of Burmese territories, including Arakan and Tenasserim, after their victory in the First Anglo-Burmese War. Lower Burma was annexed in 1852 after the Second Anglo-Burmese War. The annexed territories were designated the minor province of British Burma in 1862. After the Third Anglo-Burmese War in 1885, Upper Burma was annexed, and the following year, the province of Burma in British India was created, becoming a major province in 1897. Indonesia by the Dutch and the Philippines by the United States. Only Thailand remains independent. Thailand (then known as Siam) was a constitutional monarchy under the rule of King Chulalongkorn. The country was the only one in Southeast Asia to remain independent during this time, due to centralizing reforms enacted by King Chulalongkorn and because the French and the British decided it would be a neutral territory to avoid conflicts between their colonies. 

• In 1901, Queen Victoria of the United Kingdom passed away on January 22 at age of 81, and was succeeded by her son, Edward VII. 

• In 1901, President William McKinley of the United States was assassinated on September 6, 1901, by Leon Czolgosz, an anarchist. 

• In 1902, Thailand (Siam) annexed Yala, Pattani, and Narathiwat from the former Malay Muslim sultanate, the Kingdom of Pattani. 

• In 1903, the Wright brothers achieved the first successful flight of a powered aircraft in history near Kitty Hawk, North Carolina on December 17, 1903. 

• In 1904, the Russo-Japanese War began, which was the first major conflict of the 20th century and fought between the Russian Empire and the Empire of Japan, began on February 8, 1904, and ended on September 5, 1905, with Japan emerging victorious. 

• In 1905, the Russian Revolution began, which led to the establishment of the Soviet Union.
• 1905: Sun Yat-Sen founds the Union of China. 
• In 1905, the All-Burma Buddhist Association was founded, which played a key role in the country’s independence movement in Myanmar (Burma). 

• In 1906, the San Francisco earthquake occurred, which was one of the most destructive earthquakes in history and killing thousands of people and causing widespread destruction in California, on April 18, 1906. 
• In 1906, Young Men's Buddhist Association, YMBA was founded in Myanmar (Burma) which was another important organization in the Country's independence movement.

• In 1907, the British colonial government established the University of Yangon, which was the first university in Myanmar (Burma). 

• In 1908, the Tunguska Event occurred in Siberia, which was the largest impact event on Earth in recorded history. 
• In 1908, The first Ford Model T automobile was produced on September 27, 1908, revolutionizing the automobile industry. 

• In 1909, the Anglo-Siamese Treaty outlined Siam’s land boundaries. 

• In 1910, the first Father’s Day was celebrated in the United States. 

Ref: History Central/Wikipedia